- blad nr 22
- 15-12-2001
- auteur D. van 't Erve
- Redactioneel
Cao-vo definitief van tafel
Hoewel iedereen - van werkgevers tot het ministerie - het mislukken van het overleg betreurt, was er volgens AOb-onderhandelaar Martin Knoop geen andere mogelijkheid. "We zijn al jaren aan het onderhandelen. Telkens als we dachten dat we er bijna waren, kwam de werkgeversorganisatie weer op de gemaakte afspraken terug. Zo blijf je bezig, nu is het echt genoeg."
Rond de zomer lag er bijvoorbeeld al een deelakkoord waarin de bonden en de VSWO waren overeengekomen dat de lestaak van 823 naar 750 klokuren wordt teruggebracht. Verder stonden er afspraken in over het verlagen van de werkdruk, bijvoorbeeld door beperking van vervangingswerkzaamheden en het inzetten van oop'ers.
Tijdens de laatste onderhandelingen deze maand waren de afspraken over een lagere werkdruk allemaal weer van tafel. De AOb betreurt dat het niet afsluiten van de cao ook betekent dat alle verbeteringen voor het oop, zoals salarisverhoging, nu niet doorgaan. De VSWO komt bovendien terug op de afspraken over het betaald ouderschapsverlof. "Ronduit onfatsoenlijk", vindt Knoop deze gang van zaken. "Het betaald ouderschapsverlof is een officiële cao-afspraak in opdracht van het ministerie gemaakt. Het is compleet en helemaal rond. Eigenlijk zou de regeling al in een apart boekje verschijnen, maar ik was blijkbaar te optimistisch door te zeggen dat we het verlof beter tegelijk met de nieuwe cao-vo konden opnemen. Er zijn namelijk al zoveel aanvullingen op de cao van 1998. De werkgevers zeggen nu dat het betaald ouderschapsverlof een onderdeel zou zijn van de nieuwe cao en dus ook niet door kan gaan. Wij gaan dit tot op de bodem uitzoeken en desnoods juridische stappen ondernemen."
Concurrentie
Grootste struikelblok bleek echter de verdeling van het extra geld, dat minister Hermans beschikbaar stelde om het functiebouwwerk te verbeteren. De AOb zette in op een schaal 12 voor iedereen, die dan oploopt van 4500 gulden tot 9500 gulden. "We waren zelfs bereid om als compromis akkoord te gaan met een schaal 11-functie in plaats van de huidige schaal 10 en een gelijkblijvende omvang van het aantal schaal 12-functies. Maar tijdens de laatste onderhandelingen waren de werkgevers niet bereid afspraken daarover vast te leggen."
Volgens de VSWO waren de bonden juist bezig alles dicht te timmeren, waardoor scholen geen vrijheid meer hebben om op de toekomst te kunnen inspelen. Volgens Knoop is dit onzin. "We wilden alleen vastleggen dat er een forse stap wordt gemaakt naar die nieuwe schaalverdeling. Dat betekent niet dat dat morgen in moet gaan. Bovendien sluiten we een cao af voor slechts een jaar, dus niet de hele toekomst wordt al vastgelegd."
De werkgeversorganisatie staat nu op een zijspoor, de bonden gaan met de besturen zelf om de tafel. De AOb is daarvan geen voorstander, omdat het concurrentie in de hand werkt. "Maar ik zie geen andere mogelijkheid meer", legt Knoop uit. "Het totale bod van de werkgevers was absoluut niet te verkopen aan de achterban. Dan kun je wel door blijven modderen, maar als er steeds maar geen cao op tafel komt, is dat ook een slechte zaak."
Daarbij komt dat er al sprake is van enige concurrentie, omdat sommige schoolbesturen naast de cao-afspraken extra arbeidsvoorwaardelijke zaken voor het personeel regelen. "En als we met het werkgeversbod akkoord waren gegaan, werk je concurrentie helemaal in de hand", volgens Knoop. "Omdat dat akkoord dan dermate laag was dat schoolbesturen daar bovenop vast en zeker meer zaken regelen voor het personeel. Maar dan zitten de bonden er niet bij en heb je het dus niet in de hand."
Dat kleine schoolbesturen de dupe zullen worden of niet kunnen onderhandelen, moet Knoop nog zien. "Ik verwacht dat eerlijk gezegd niet. Alle scholen moeten een fatsoenlijk pakket kunnen afspreken, daar hebben ze geld voor. Als ze zeggen dat ze dat niet hebben, dan willen we de boeken wel eens zien. Vaak is het argument dat ze de reserves niet willen aanboren, omdat die voor noodgevallen zijn, maar gezien het tekort lijkt me de tijd er nu wel rijp voor."
Knoop wil zo snel mogelijk met de schoolbesturen om tafel. Dat gaat ook gebeuren, volgens Knoop zijn er al besturen die vragen wanneer ze kunnen komen. Hij verwacht dat er dan verschillende cao-modellen zullen komen. Op elke school zal een stap moeten worden gemaakt naar een nieuwe schaalverdeling, waarbij de AOb blijft inzetten op een schaal 12-functie voor iedereen. Daarnaast moet er op elke school een goed arbeidsvoorwaardenpakket komen, waarin volgens Knoop de accenten op steeds andere zaken zullen liggen. "De ene school wil graag meteen iedereen in schaal 12 om personeel te trekken, de ander zal de reiskostenregeling willen verbeteren en weer een ander zal meer inzetten op extra oop'ers. Het is maar net waar de wensen liggen."
Haasje-over
De besturen van scholen betreuren het mislukken van het overleg, maar hebben duidelijk nog hoop op een goede afloop. Directeur Rob Kraakman van Omo in Noord-Brabant: "Het is nooit mooi als onderhandelingen mislukken, maar we moeten van de nood een deugd maken. Dat betekent dat we de positieve kanten hiervan moeten oppakken. Je kunt via rechtstreekse onderhandelingen komen tot een pakket op maat voor het personeel. Een schaal 12 voor iedereen? Misschien. Over de concrete inzet heb ik nog helemaal niet nagedacht. Bovendien denk ik dat deze ontwikkeling eerst nog enige discussie zal vergen over hoe sociale partners in de toekomst met elkaar omgaan."
Harry Mes van de Carmelscholen vreest dat het individueel overleg ronduit slecht zal uitpakken voor het onderwijs. "Ik denk dat het haasje-over wordt tussen schoolbesturen, waarvan de kleinere wel degelijk de dupe zullen worden. Als wij een cao voor ons personeel afspreken, gaat dat zeker gelden als voorbeeld voor andere besturen. Andere scholen zullen voor ons akkoord niet onder willen doen, waardoor wij op een gegeven moment weer opnieuw kunnen beginnen. Eerlijk gezegd verwacht ik niet dat er echt met individuele besturen zal worden overlegd. Het is duidelijk dat er nu iets moet gebeuren, de huidige cao knelt, maar ik ben er van overtuigd dat werkgevers en werknemers toch wel een manier vinden om straks samen tot een akkoord te komen." Ook Pieter Hettema, algemeen directeur van de Montessori-scholengemeenschap Amsterdam, betwijfelt of er individueel overleg van de grond komt. "Scholen zitten daar helemaal niet op te wachten." Hij kent als werkgeversafgevaardigde aan de onderhandelingstafel ook de kant van de werkgever. "Deze situatie is veelzeggend. Het laat zien dat werkgevers te weinig onderhandelingsruimte hebben." De minister moet volgens hem net als in de bve-sector de gelden voor het voortgezet onderwijs decentraliseren, want dan kunnen werkgevers er tenminste iets mee. "De arbeidsvoorwaarden moeten herverkaveld worden, zodat scholen naast het schoolbudget ook geld krijgen voor primaire arbeidsvoorwaarden als salaris. Verder denk ik dat er een soort vo-raad moet komen waarmee de bonden kunnen onderhandelen. Dat het overleg nu is mislukt, zal de discussie hierover alleen maar doen versnellen."