blad nr 20
17-12-2016
auteur T. van Haperen
Column

Gratuit innoveren

Ik heb twee keer een lesmethode gemaakt. Wilde er nooit meer aan beginnen. Het is namelijk nogal een karwei. En ja, het levert wat geld op, maar verder vooral gezeur. Het is namelijk nooit goed. En dat klopt ook. Tussen de specifieke groep leerlingen en uniform lesmateriaal zit per definitie frictie. De leraar kan die wegnemen, het materiaal niet. Maar toch, het materiaal kan ook altijd anders en beter. Ik ontmoet mensen met opvattingen daarover, raak in gesprek, word enthousiast en ben weer aan het werk. Het is de bedoeling dat het lesmateriaal digitaal wordt. Geen papieren versie dus. Want zo gaat het met alles. Kopen van producten, belastingformulieren, nieuws bijhouden, informatie opzoeken, waarom dan niet met economie leren? Omdat het Nederlands onderwijs een probleem heeft. Wie betaalt het apparaat?
Een voorbeeld. Mijn school voert dit jaar de iPad in. Zonder heilboodschap. Neutraal dus. Er is overleg, richting, scholing, maar leraren bepalen wat ze met het apparaat in hun les doen. Vorig jaar een pilot. Deelnemers overwegend enthousiast. De rest beweegt tussen ontkenning en weerstand. Maar techniek is comfort. Daar is uiteindelijk iedereen voor. Dus dit jaar beginnen in de brugklas. Maar in de kranten staan berichten over de aanschafkosten. Boeken en lessen zijn gratis. Een paar honderd euro voor zo’n apparaat is een opgelegde ouderbijdrage. Die sluit leerplichtige kinderen uit. Dat mag niet. En dus zeggen ouders: we willen naast die gratis boeken en gratis lessen ook graag een gratis iPad. Anders doen we niet mee. Het schoolbudget kan de aanschafkosten niet ophoesten. Het bestuur dan maar? Dat rolt immers met enige regelmaat hoogdravend geformuleerde innovatieve visies uit. Maar ja, als de een geld krijgt, krijgt de ander het ook en 70 duizend kinderen een iPadje is wat aan de prijs.
Zo gaat dat in Nederland. Rond de scholen staan ouders, politici en maatschappelijke ondernemers. Zij roepen om het hardst dat het onderwijs zooooo jaren vijftig is. Maar de rekening schuiven ze glimlachend van tafel. Om daarna vrolijk door te tetteren dat kinderen in zo’n klas, met een boek en een leraar, niet meer van deze tijd is. Het moet individueler. Persoonlijker. Vanuit de leervraag van het kind. Maar doe eens voor dan. In mijn klas. Met meer dan dertig leerlingen. Eén computer. Tien jaar oud. Zo traag. In Zimbabwe halen ze de neus op voor dat kreng.
Dit gratuit innoveren moet ophouden. Betaal of zwijg. Los Angeles kocht in 2012 65 duizend iPads en gaf 1,3 miljard dollar uit. En het project faalt nog ook. Simpelweg die apparaten de school inmikken, niet vragen wat leraren willen en vervolgens verwachtingsvol toekijken hoe de innovatie zich ontwikkelt, is als staren naar het groeien van gras in een woestijn. Maar in LA hebben leerlingen tenminste een apparaat. Leraren maken daar ooit onderwijs mee.
Kijk, die nieuwe economiemethode komt een keer. Alleen kan het digitaal product maar beter in het Engels de markt op. Het waanzinnig rijke Nederland krijgt dan een papieren versie. Gratis. Dat dan weer wel.