- blad nr 14
- 19-9-2015
- auteur . Overige
- Opinie
Studeren om het studeren heeft geen zin
De druk op docenten om te gaan studeren en een Master opleiding te gaan volgen wordt steeds groter. Studerende docenten die nieuwe kennis opdoen en een onderzoekende houding aannemen moeten het onderwijs binnen de praktijkscholen verbeteren.
Deze verplichting kan ook contraproductief werken voor de schoolorganisatie. Het doel van een school is het leveren van goed onderwijs voor haar studenten. Studerende docenten kunnen daar een belangrijke bijdrage aan leveren doordat zij nieuwe kennis in de school brengen en een onderzoekende houding aannemen. Goed onderwijs vereist echter ook vakmanschap en focus.
Met studerende en hoger opgeleide docenten alleen creëer je niet per definitie beter onderwijs. Het management moet daarom een duidelijke ambitie stellen waarin staat wat er straks beter moet gaan en wat de nieuwe kennis van de docenten bijdraagt aan die ambitie.
Kaders
Bij het opdoen van nieuwe kennis horen duidelijke kaders. Helder formuleren wat er met de nieuwe kennis moet gebeuren is een begin: Hoe wordt de docent die deze kennis tot zich heeft genomen ingezet? Hoe wordt de kennis binnen de organisatie gedeeld? En hoe wordt de onderzoekende houding van studerende docenten straks gewaardeerd?
Schoolorganisaties moeten zich ook realiseren dat veel moeilijk beheersbare aspecten een rol spelen. Studie-uren zullen moeten worden gecompenseerd, maar tegelijkertijd moet worden voorkomen dat de school ten onder gaat aan studerende docenten die hun focus elders hebben liggen.
Filosofe Joke Hermsen spreekt in haar boek Kairos, een nieuwe bevlogenheid, over Chronos en Kairos. Chronos staat als mythologische figuur voor de tijd gemeten in seconden, minuten en uren. Zijn kleinzoon Kairos staat vooral voor het moment, de subjectieve ervaring van tijd. Twee uur in de sauna wordt over het algemeen anders ervaren dan twee uur in de tandartsstoel. In het geval van studie heb je natuurlijk (Chronos) tijd nodig om daadwerkelijk te kunnen studeren maar ook de subjectieve tijd die nodig is om te komen tot het juiste idee, de inspiratie om te creëeren kosten veel tijd en energie.De Kairos tijd speelt zich af in de hoofden van de studerende docent. Een uniek idee kan in een split second geboren zijn. Je kunt ook uren naar papier kijken en niets uit de vingers krijgen. Wandelend met de hond denkend: “Ik moet dat boek nog lezen.” Douchend denken: “Ik moet nog een paper schrijven.”of lesgevend denken: “Hoe stel ik die enquêtevragen op?” Energie die de focus op het dagelijkse werk enorm in de weg kan staan en waarmee de kwaliteit van het onderwijs op dat moment onder kan lijden.
Focus
Om focus op het werk te kunnen hebben is, naast Chronos tijd ook Kairos tijd nodig. Kairos tijd in de vorm van een leeg hoofd waarin ruimte is voor inspiratie om prikkelende lessen met activerende werkvormen voor leerlingen te ontwikkelen, vormen de basis voor beter onderwijs. Er dient dus aandacht te zijn voor het feit dat de kracht van innovatie en de kracht van professionalisering elkaar kunnen tegenwerken. In dat geval ben je terug bij af.
Volgens de theorie van organisatieadviseur Mathieu Weggeman bestaat een goed team uit een groep professionals met een gezamenlijk gedeelde collectieve ambitie. De professionals zijn in kennis, ervaring, vaardigheden en attitude complementair aan elkaar. Hoewel de master Special Education Needs voor het praktijkonderwijs het meest voor de hand ligt, moet je je afvragen of je met het één opleiding voor iedereen je doel bereikt. Andere masteropleidingen op het terrein van kunst, communicatie of ICT zijn wellicht een waardevolle aanvulling.
Comfortzone
Naar mijn mening moeten mensen uit hun comfortzone komen om zich te ontwikkelen. Voor mij is het duidelijk dat mensen het best presteren wanneer zij zich langs de randen van de zone begeven. Nu eens daarbinnen en soms daarbuiten. Wanneer mensen alleen in de comfortzone zitten werken zij op de automatische piloot. Alleen maar werken buiten de zone leidt tot een gevoel van incompetentie.
Professionaliseren in de vorm van een studie trekt mensen automatisch uit hun comfortzone. Uit je comfortzone moeten komen vereist een gevoel van veiligheid en hierin kan de organisatie een grote rol spelen. Mensen moeten zich bewust onbekwaam gaan voelen en intrinsiek gemotiveerd raken om zich te scholen. Mensen verplicht uit hun comfortzone rukken kan leiden tot apathisch afwachten met disfunctioneren tot gevolg. Mensen die te ver uit hun comfortzone zijn, hebben per definitie geen focus op het primaire proces met alle gevolgen van dien.
Colofon
Ab van der Woude (MCC) werkt op de praktijkschool van het Arentheem College. Hij is schoolopleider op dezelfde scholengemeenschap.