- blad nr 3
- 7-2-2015
- auteur A. Klomp
- Redactioneel
Kinderen kruipen uit hun schulp bij voorleeshond Zenzi
“Maar Zenzi, nu ga ik beginnen met voorlezen hoor.” Bas Dekker (7) spreekt de hond naast hem vermanend toe. “Want anders gaan we kletsen over van alles en dat moet niet.” Dit is wat Bas doorgaans zelf lastig vindt: zich focussen op een taak. De hond die gemoedelijk naast hem op het kleed ligt en zich door Bas onder zijn kop laat kriebelen, is een voorleeshond. Zenzi en zijn begeleider Lisanne Zandstra komen gedurende twee maanden wekelijks naar de Harm Smeengeschool in Beilen om met vijf kinderen uit groep 4 mee te doen aan een experiment: voorlezen aan een huisdier.
Helemaal experimenteel is de voorleeshond niet. In de VS is de inzet van huisdieren op scholen al wijder verbreid, onder de namen Animal Assisted Activities (AAA) en R.E.A.D. (Reading Education Assistance Dogs) . Lisanne ging er kijken en wil de methode nu in Nederland op scholen (maar ook bijvoorbeeld in bibliotheken) aan de man brengen. Op de Harm Smeengeschool ging het in eerste instantie om vijf kinderen met lees- of communicatieproblemen, maar ieder kind zou gebaat kunnen zijn bij het R.E.A.D-programma, meent Lisanne. “Een dier breekt muurtjes af en helpt ontspannen. Je zou voor elk kind een doel kunnen formuleren waarbij de hond kan helpen. Van leesbevordering tot verbetering van gedragsproblemen.”
Die mening deelt Immy Rorije, directeur van de school in Beilen. Zij zou de voorleeshond graag beschikbaar maken voor alle kinderen van groep 4 en structureel inpassen in het lesprogramma. “Wij zien dat kinderen in het algemeen steeds minder gaan lezen en dat is van invloed op het gehele leerproces. Alles wat we kunnen doen om het plezier in lezen terug te brengen, willen we aangrijpen.”
Geheim
Dat plezier is misschien wel het belangrijkste geheim van de voorleeshond. Lisanne: “Een dier oordeelt niet, kijkt niet streng mee terwijl je voorleest. Kinderen zijn minder bang een foutje te maken en nemen zelfs juist meer tijd zelf een leesfout te verbeteren. En ze verheugen zich erop de hond weer te zien, waardoor lezen een prettige associatie oproept.” Daarmee doorbreekt de voorleeshond een negatieve spiraal: “Kinderen die lezen lastig vinden, ontwikkelen een afkeer, gaan nóg minder lezen, raken verder achterop en gooien vaak de handdoek dan maar in de ring”, legt ze uit.
Tijdens de pilot op de Harm Smeengeschool lezen de vijf kinderen één voor één ieder twintig minuten aan Zenzi voor. Niet in de klas, maar alleen in gezelschap van Lisanne en de hond. Lisanne heeft een leeg lokaal tot haar beschikking waar ze met kleden en kussens een knus hoekje maakt. “Het is belangrijk dat een kind zich veilig en geborgen voelt. Lezen hoort fijn te voelen en niet als een krachtmeting of examen.” Dit gevoel reikt hopelijk verder dan het voorleeslokaal. Hoewel er nog geen wetenschappelijk onderzoek beschikbaar is naar langetermijneffecten van R.E.A.D., wijzen de ervaringen in de VS er op dat kinderen ook thuis vaker een boek pakken en dat hun leesvaardigheid vooruit gaat.
Kippenvel
Corinne de Krou, leerkracht van groep 4, is daarvan overtuigd. “Ik krijg soms kippenvel van hoe de kinderen uit hun schulp kruipen als ze bij Zenzi zijn geweest. Eén van de leerlingen zei zelfverzekerd: ‘Ik vind het zo fijn dat ik van de hond helemaal zelf achter een leesfoutje mag komen.’ Want hoewel onbedoeld, leg je als volwassene en juf toch een bepaalde druk op ze.” Ook van de ouders hoort Corinne positieve geluiden. “Eén van de deelnemertjes zet zijn knuffelberen én het hele gezin in een kring om hem heen en leest aan hen voor. Dat leek onvoorstelbaar.”
Corinne was degene die bij aanvang van de pilot meteen al graag verder wilde kijken dan kinderen met leesproblemen. Zij stelde voor ook Angela Meijer (8) mee te laten doen, die prima leest, maar weinig zelfvertrouwen had. Lisanne liet haar trucjes leren aan Zenzi, zoals een poot geven en liggen op commando. Angela’s moeder trok aanvankelijk wel even een wenkbrauw op, toen ze hoorde van het project. Annegien Meijer: “Ik dacht: die zijn hartstikke gek, met hun hond in de klas. Dat kwam ook omdat Angela helemaal geen leesproblemen heeft. Het moest even tot ons doordringen dat Zenzi ook op een andere manier nuttig kon zijn.”
Verbeteringen in leesniveau zijn meetbaar, maar die in gedrag veel minder en dat maakt het wellicht lastig om alle ouders te overtuigen, denkt Annegien. “Thuis zien we niet zo veel verandering, maar hier is ze ook nooit een heel teruggetrokken kind geweest. De juf zegt dat het in de klas een stuk beter gaat met haar en ik merk dat mijn dochter heel vrolijk wordt van de hond. Al met al zijn we achteraf dus blij met haar deelname.”
Bas’ moeder Jacqueline Dekker merkt, ook thuis, wel duidelijk vooruitgang. “Zijn leesvaardigheid is een niveau omhoog gegaan. Ook komt hij op de voorleesdagen enthousiast thuis, terwijl hij gewoonlijk heel gesloten is over wat hij op school heeft meegemaakt.” Bij Bas is het vooral zijn drukte die hem in de weg zit. “Als hij zijn hand op de hartslag van het dier legt, is het net of de onrust uit hem wegstroomt”, zegt Jacqueline. Die rust neemt hij mee naar huis. “Hij is leergierig genoeg, maar is snel afgeleid. Inmiddels leest hij ons aan tafel de verpakkingen van levensmiddelen voor.”
Binnenkort komen de ouders, leerkracht en Lisanne Zandstra bijeen om de proef te evalueren en te bekijken of er een vervolg kan komen. Volgens Bas Dekker is het maar beter van wel: “Het is zielig voor Zenzi als we niet meer voorlezen, want die vindt dat heel leuk en gaat dan rustig liggen.”