blad nr 18
22-11-2014
auteur A. Jonkman
Column

Autonomie

Zondag zag ik een bord ‘Te koop’ in de tuin van mijn school staan. Het moest er met veel moeite zijn neergezet, want het hek om het plein is vrij hoog. Ik houd van dat soort grappen. Onlangs heeft een leerling uit 5-vwo, Ruurd, in een onbewaakt moment de vlag van de mast gehaald. Hij zette het op Instagram en werd gesnapt door een oud-leerling die nu hulpconciërge is. Helaas had Ruurd de vlag weggegooid, wat de stunt natuurlijk verpestte. Nu moet hij voor twee nieuwe vlaggen betalen, maar dat zal hem er niet van weerhouden iets dergelijks nog eens uit te halen. Zijn behoefte aan autonomie is te groot.
Vanochtend kreeg ik een bericht van onze verzuimcoördinator, mevrouw Z. Of ik een gesprekje wilde voeren met Joost, 18, 4-havo, mijn mentorklas. Hij was al drie keer te laat gekomen. Zij schreef ook dat het haar was opgevallen dat hij zo slecht gemotiveerd was en er behoorlijk chagrijnig bij liep. Wij zijn dat niet van hem gewend. Joost is de hunk van de school, alle meisjes liggen in zwijm als hij langsloopt en regelmatig laat iemand zijn jas bij mij in het lokaal liggen om die op te kunnen halen als Joost er is. Binnenkort organiseren de klas en ik een meet and greet met hem voor acht meisjes uit de derde.
Tijdens de wiskundeles valt het mij op dat Joost er opeens weer opgewekt bij zit. Hij let op, schrijft mee, stelt vragen. Als ik hem complimenteer, kijkt hij mij stralend aan en zegt: “Ja, ik ben weer gemotiveerd! Ik moest mij steeds om 8.00 uur melden omdat ik te laat kwam. Maar dan was ik er een paar minuten over 8 en dan moest ik mij twee keer melden, want 8 uur is 8 uur, zei mevrouw Z. Dat ging zo een paar keer door. Ik geloof dat ik mij inmiddels tot de kerstvakantie elke dag om 8 uur zou moeten melden. Daar werd ik heel erg gedemotiveerd van. Maar vandaag vroeg mevrouw Z. opeens of wij iets anders zouden bedenken, want dit werkte duidelijk niet. Toen vroeg ik of ik een paar keer mocht corveeën in plaats van melden en dat mocht. Vorig jaar had ik nooit contact met mevrouw Z. en deed zij altijd heel bot. Maar nu praat ze gewoon met mij. Ik denk dat ik nu niet meer te laat ga komen, alleen al om haar een plezier te doen.”
Volgens de zelfbeschikkingstheorie, waar jullie in het kader van een opleiding of bijscholing vast wel eens van hebben gehoord, heeft elk mens drie fundamentele behoeften: aan autonomie, sociale verbondenheid en aan competentie. Wordt op school aan die drie behoeften voldaan, dan tonen leerlingen meer inzet, beter leergedrag en voelen zij zich prettiger. Er is minder schooluitval en de resultaten zijn ook beter. Wordt aan die behoeften niet voldaan, dan is de motivatie om te leren laag. Dat schijnt allemaal bewezen te zijn, maar al was het niet bewezen, dan geloofde ik het nog.