- blad nr 6
- 22-3-2014
- auteur . Overige
- Opinie
List en bedrog in het mbo
Tekst Toon Rekkers
In het mbo-veld lijkt het haast alsof de financiële schandalen elkaar op blijven volgen. Zo weet op 19 februari de Volkskrant te melden dat de Onderwijsinspectie acht miljoen euro heeft geclaimd bij het Roc van Twente en het Summa College in Eindhoven. Bij deze roc’s kregen de 3300 buschauffeurs van Connexxion te weinig les, werden onvoldoende begeleid en hoefden vaak geen tentamens te maken. Zo trof de inspectie lege formulieren met afspraken en verbeterpunten aan in de dossiers van de chauffeurs. Er werden voldoendes uitgedeeld voor modules als het 'omgaan met klanten in lastige situaties', waar tijdens proefritten nooit klanten zijn ingestapt.
Deze casus is het resultaat van een grootschalig onderzoek naar nep-opleidingen en misbruik van de ’Wet vermindering afdracht loonbelasting en premie voor de volksverzekering’ (wva). Met de wva wordt het voor werkgevers aantrekkelijk gemaakt om personeel op cursus te sturen. Zij kunnen zo per werknemer een belastingvoordeel van 2700 euro claimen.
Op zaterdag 24 augustus vorig jaar publiceert de Volkskrant onder de kop ‘Miljoenen verdienen aan nep-opleidingen voor Polen’ de eerste resultaten van dit onderzoek. We lezen hoe werkgevers en betrokken roc’s tientallen miljoenen belastingvoordeel op kunnen strijken met ondermaatse cursussen voor meestal laagopgeleide arbeidsmigranten uit Polen. Veelal is een paraafje van de deelnemers voldoende. Ze krijgen niet of nauwelijks les en ontvangen aan het eind een waardeloos diploma. Docenten die hieraan niet willen meewerken, dreigt soms ontslag op staande voet. De cursussen worden uitgevoerd door BV’s die aan de betrokken roc’s zijn verbonden. Het onderwijzend personeel krijgt er meestal een flexcontract, of het zijn zzp’ers.
De onderzochte roc’s gebruiken bij dergelijke trajecten vaak meerdere BV’s en stichtingen. Het roc is de holding die de lusten opsnuift en de lasten afschuift op de BV’s. De cashflow via de wva is in de onderzochte gevallen meestal zo dat de werkgever per werknemer 2700 euro opstrijkt uit de publieke middelen en het roc gemiddeld tussen de 1000 en 1250 euro per geparafeerde cursist.
De marktleiders op dit gebied waren Global Academy van het Roc Twente en P3transfer van Roc West-Brabant. De aanleiding voor dit grootschalige onderzoek, bij vijf roc’s, vormde de inval van de Belastingdienst bij wasmachinefabrikant Miele. Hier blijkt dat Miele zijn servicemonteurs op nepcursussen stuurt bij P3transfer in Etten-Leur. Een merkwaardig verschijnsel omdat P3transfer bedoeld is voor de training en scholing van werknemers in de groensector.
Pompeuze nieuwbouw
In het schooljaar 2004/05 groeien bij P3transfer de bomen van de lumpsumfinanciering tot in de hemel. Met de hulp van een directeur van woningbouwvereniging Sint Laurentius in Breda, tot 2005 zelf de voorzitter van het college van bestuur van Roc West-Brabant, wordt er luxueuze en pompeuze nieuwbouw gepleegd in onder andere Etten-Leur (Trivium) en in de provincie Zeeland. De commerciële poot van het roc, P3transfer, opgericht in 2005, sponsort zelfs een professionele wielerploeg, in 2008 aanwezig in de Ronde van Vlaanderen. Na afloop laten de wielrenners op Twitter weten dat ze P3transfer hiervoor erg dankbaar zijn. P3transfer en Global Academy gaan ook dankbaar in op het aanbod van bedrijven die hun werknemers met gebruikmaking van de wva op cursus sturen. In het voorjaar van 2012 wordt de voormalige baas van Roc West-Brabant gearresteerd. Dagblad BN De Stem kopt op 24 mei 2012 dat deze oud-roc-baas in zijn hoedanigheid als projectontwikkelaar, woningbouwvereniging Sint Laurentius in Breda voor miljoenen heeft benadeeld.
Bij Roc West-Brabant wordt men in die tijd ook geconfronteerd met een miljoenenverlies en de begroting voor het volgende jaar liet een rampzalig gat van ettelijke miljoenen zien.
Inmiddels zijn ook de Belastingdienst en de Onderwijsinspectie gealarmeerd en klagen cursisten bij hun bazen over de slechte kwaliteit van het geboden onderwijs. Een onderzoek van Deloitte, op verzoek van Roc West-Brabant, toont aan dat P3transfer niet meer te redden is. In dagblad BN De Stem verschijnen in april 2013 de eerste berichten over het faillissement van P3transfer. Medio mei 2013 krijgen de ongeveer negentig medewerkers in de aula van het pompeuze Trivium in Etten-Leur tot hun stomme verbazing te horen dat P3transfer failliet is en dat zij op straat staan. De vele zzp’ers die onder contract staan bij P3transfer, krijgen eind juni een briefje met de mededeling dat ‘er geen gebruik meer gemaakt wordt van hun diensten’.
Vastgoed
De in 1992 ingevoerde lumpsumfinanciering is medeverantwoordelijk voor deze kermis. De colleges van bestuur krijgen de handen vrij om het geld, bedoeld voor het onderwijs, naar eigen goeddunken uit te geven. De opdracht vanuit Den Haag is dat het vooral efficiënt aangewend moet worden. Waaraan het besteed wordt is op dat moment niet zo’n issue. Bij sommige bestuurders in het mbo-veld groeit steeds meer het idee dat publieke gelden zonder meer op mogen gaan aan bijvoorbeeld dure badkamers op een zolderverdieping van een roc in Amersfoort, of twee leasebakken voor een en dezelfde bestuurder, zoals blijkt uit het Amarantisrapport van december 2012. Diverse roc’s in Amsterdam, Leiden, Nijmegen, Heerlen, Rotterdam en West-Brabant gaan zich te buiten aan handel in derivaten, projecten met te dure cruiseschepen, pompeuze nieuwbouw, vastgoedfraude of de sponsoring van een professionele wielerploeg.
En wat blijkt? Alle betrokken bestuurders komen ermee weg. We kunnen ons afvragen waarom frauderende scholieren van de Ibn Ghaldoun in Rotterdam wel vervolgd worden en celstraf krijgen en frauderende onderwijsbestuurders de dans ontspringen. De diplomafraude bij Hogeschool Inholland, de financiële onkunde bij bijvoorbeeld de Amarantisgroep en het gerommel met de wva en de nep-opleidingen laten overduidelijk zien dat er iets grondig mis is met de lumpsumfinanciering van het beroepsonderwijs, zowel in het hbo als in het mbo. Hoe hebben we het zover kunnen laten komen?
Toon Rekkers is docent ondernemersvaardigheden in Den Bosch.