- blad nr 20
- 14-12-2013
- auteur A. Kersten
- Redactioneel
BOOR duikt dieper in het rood
De vier letters zijn de laatste jaren zo vereenzelvigd geraakt met financieel gedoe, dat je bijna zou vergeten waar BOOR ook voor staat. De naam van het Rotterdamse schoolbestuur voor openbaar onderwijs verenigt duizenden personeelsleden die elke ochtend weer vroeg de deur uit gaan om op 85 scholen hun best te doen voor 30.000 leerlingen.
BOOR is veruit het grootste bestuur in het basisonderwijs, met alleen al in het po een jaaromzet van bijna 160 miljoen euro. En met 83 miljoen aan inkomsten voor het voortgezet onderwijs, behoort BOOR ook in die sector tot de grotere spelers. Des te precairder is het dat zo’n megabestuur sinds 2009 rode cijfers schrijft. Vooral de verliezen van 14,5 miljoen in 2011 en 12,3 miljoen vorig jaar namen grote happen uit de reserves.
Voor boekjaar 2012 was aanvankelijk een tekort geraamd van anderhalf miljoen euro. Begin dit jaar stelde de tijdelijke bewindvoerder Hans van der Vlist die verwachting al met zo’n 5,5 miljoen naar beneden bij. ‘Doordat in het afgelopen jaar het financiële systeem niet adequaat functioneerde ontbrak het in 2012 aan goede stuurinformatie om tijdig vast te kunnen stellen of de scholen zich aan de afgesproken besparingsdoelstellingen hielden’, schreef hij in een brief aan de gemeenteraad. Toen de officiële jaarrekening een paar maanden later uit de computer rolde, stond er een verlies van meer dan twaalf miljoen onder de streep. De po-tak kwam uit op een tekort van 10,4 miljoen euro (6,5 procent van de po-inkomsten), de vo-tak op -1,9 miljoen (2,3 procent van de vo-inkomsten). In juni stelde de Onderwijsinspectie BOOR onder verscherpt financieel toezicht.
Injectie
Het eigen vermogen van BOOR is de afgelopen jaren achteruit gehold. In 2008 bedroeg het vermogen nog bijna 42 miljoen euro, oftewel de helft van het totale vermogen. Twee jaar later was dat 35 miljoen euro, zo’n 33 procent van het balanstotaal. Weer een jaar later was het eigen vermogen teruggelopen naar 23,5 miljoen (24 procent van het balanstotaal) en eind 2012 was daarvan nog minder dan de helft over.
Eind oktober bleek dat ook dit jaar waarschijnlijk een groter verlies laat zien dan verwacht. De aanvankelijke verliesraming van vijf ton was al verdrievoudigd in een eerdere prognose, maar volgens de laatste verwachting gaat het tekort richting de vijf miljoen. In dat geval zou het eigen vermogen verdampen tot een minieme 8 procent van het balanstotaal, ver onder de ‘gezondheidsgrens’.
Daar is de meevaller uit het herfstakkoord nog niet in meegeteld. Dankzij het begrotingspact van PvdA, VVD, D66, ChristenUnie en SGP krijgt het onderwijs dit jaar een injectie van 650 miljoen euro. BOOR pikt daarvan waarschijnlijk zes tot zeven miljoen mee, taxeert het bestuur in de kwartaalrapportage. Dat is mooi meegenomen, maar daar staan mogelijk nieuwe tegenvallers tegenover bij huisvestingsprojecten. Het bestuur wil zich niet rijk rekenen en volgt een conservatieve raming.
Een van de buitengewone kostenposten is een naheffing door de Belastingdienst van 2,1 miljoen euro, inclusief boetes, omdat BOOR zich niet heeft gehouden aan fiscale regels voor btw en loonheffing. Ruim de helft daarvan is vorig jaar al afgeboekt, de resterende negen ton dit jaar. Het bedrag is berekend op basis van een boekenonderzoek over de periode 2007-2011. Daarnaast heeft de Belastingdienst het bestuur erop attent gemaakt dat er loonheffing verschuldigd is over tablets die ter beschikking worden gesteld aan personeelsleden. Een tablet-inventarisatie op de scholen zal uitwijzen hoeveel geld daarmee gemoeid is.
Het dit jaar compleet vernieuwde college van bestuur wil de afspraken met het administratiekantoor Vizyr aanscherpen. Het bureau is een fusie tussen het bekritiseerde BOOR-administratiekantoor Prosco en de financiële dienstverlener SROL uit Heerlen, die eerder in opspraak kwam door een onrechtmatige beleggingspool van Limburgse schoolbesturen. De rammelende financiële controle is een erfenis uit het verleden, uit de tijd van het vorige bestuur dat tot afgelopen najaar voorgezeten werd door Wim Blok. Op 1 oktober 2012 werd Bloks dienstverband beëindigd. Volgens het jaarverslag stond daar een ontslagvergoeding van 175 duizend euro tegenover.
Buffer
Zicht op de centen - onder andere met een nieuw administratiesysteem - is niet de enige opdracht die het nieuwe bestuur zich gesteld heeft. BOOR moet na jaren van verliezen weer geld gaan overhouden om de buffer te versterken. Tussen de reserves eind 2012 en de gewenste buffer, gaapt een gat van dertien miljoen. Daar komt het voorspelde verlies van 2013 nog bij. Een overschot van 1 procent van de inkomsten vormt de financiële doelstelling voor de komende jaren. Daarbij houdt ook BOOR rekening met een daling van het leerlingaantal.
Er is op te grote voet geleefd en meer uitgegeven dan er binnenkwam, luidt de analyse van het bestuur. De afgelopen tijd is er al gesneden in de personeelskosten. De meerjarenbegroting laat voor de jaren 2014 tot en met 2017 een plus zien onder de streep, maar niet zonder stevige bezuinigingen. Het aantal leerlingen per docent zal toenemen, volgens het bestuur binnen acceptabele normen. Maar de druk op de rest van het personeel groeit.
‘Wij realiseren ons dat wij hierdoor meer vragen van onze medewerkers’, schreef het bestuur afgelopen zomer aan de gemeenteraad. Het financiële probleem druppelt door naar de vloer, naar de individuele docent op die school in een wijk, die elke ochtend weer een klas vol leerlingen begroet.
{Kadertje}
Onrechtmatig
De afgelopen jaren is BOOR niet zonder kleerscheuren door de accountantscontrole gekomen. BOOR’s jaarrekening 2012 kreeg van Ernst & Young een ‘afkeurend oordeel’ over de financiële rechtmatigheid. Het gaat om inkoopcontracten die niet Europees zijn aanbesteed, terwijl dat volgens de regels wel had gemoeten. Daarmee is een totale contractwaarde gemoeid van 18 miljoen euro. Daarnaast kon de accountant voor nog eens 8,5 miljoen euro aan uitgaven in 2012 niet vaststellen of dat financieel rechtmatig was, omdat de informatie erover tekortschoot.
Huishoudboekje BOOR 2012/2013
2012
Inkomsten 2012: 243 miljoen
Resultaat 2012: -12,3 miljoen (-5%)
Begroot 2012: -1,5 miljoen (-0,6%)
Begroot 2013: -0,5 miljoen (-0,2%)
Prognose 2013: -4,9 miljoen (-2%)*
Leerlingen: 30.203 (oktober 2012)
Personeel: 3007 fte (derde kwartaal 2013)
Resultaat BOOR 2008-2013
2008: +1,9%
2009: -0,1%
2010: -1,3%
2011: -5,9%
2012: -5,1%
2013: -2,0%*
*Prognose op basis van rapportage derde kwartaal BOOR, 31 oktober 2013
@T8:Bron: DUO, rapportages en jaarrekening BOOR